Eisemplos:
abençôo / abençoo
crêem (berbo crer) / creem
dêem (berbo dar) / deem
dôo (berbo doar) / doo
enjôo / enjoo
lêem (berbo ler) / leem
magôo (berbo magoar) / magoo
perdôo (berbo perdoar) / perdoo
povôo (berbo povoar) / povoo
vêem (berbo ver) / veem
vôos / voos
zôo / zoo
4. Nun s'ousa mais l aciento que çfrenciaba ls pares pára/para, péla(s)/pela(s), pêlo(s)/pelo(s), pólo(s)/polo(s) i pêra/pera.
Eisemplos:
Ele pára o carro. / Ele para o carro.
Ele foi ao pólo Norte. / Ele foi ao polo Norte.
Ele gosta de jogar pólo. / Ele gosta de jogar polo.
Esse gato tem pêlos brancos. / Esse gato tem pelos brancos.
Comi uma pêra. / Comi uma pera.
ATENÇON!
- Permanece l aciento çfrencial an pôde/pode. Pôde ye la forma de l passado de l berbo poder (pretérito purfeito de l andicatibo), na 3ª pessona de l singular. Pode ye la forma de l persente de l andicatibo, na 3ª pessona de l singular. Eisemplo: Ontem, ele não pôde sair mais cedo, mas hoje ele pode.
- Permanece l aciento çfrencial an pôr/por. Pôr ye berbo. Por ye preposiçon. Eisemplo: Vou pôr o livro na estante que foi feita por mim.
- Permanécen ls acientos que çfrencían l singular de l plural de ls berbos ter i vir, assi cumo de sous deribados (manter, deter, reter, conter, convir, intervir, advir etc.).
Eisemplos: Ele tem dois carros. / Eles têm dois carros.
Ele vem de Sorocaba. / Eles vêm de Sorocaba.
Ele mantém a palavra. / Eles mantêm a palavra.
Ele convém aos estudantes. / Eles convêm aos estudantes.
Ele detém o poder. / Eles detêm o poder.
Ele intervém em todas as aulas. / Eles intervêm em todas as aulas.
- Ye facultatibo l uso de l aciento circunflexo para çfrenciar las palabras forma/fôrma. An alguns causos, l uso de l aciento deixa la frase mais clara. Bei este eisemplo: Qual é a forma da fôrma do bolo?
5. Nun s'ousa mais l aciento agudo ne l u tónico de las formas (tu) arguis, (ele) argui, (eles) arguem, de l persente de l andicatibo de ls berbos arguir i redarguir.
6. Hai ua bariaçon na pronúncia de ls berbos terminados an -guar, -quar i -quir, cumo aguar, averiguar, apaziguar, desaguar, enxaguar, obliquar, delinquir etc. Esses berbos admíten dues pronúncias an alguas formas de l persente de l andicatibo, de l persente de l subjuntibo i tamien de l amperatibo. Bei:
a) se fúren pronunciadas cun a ó i tónicos, essas formas dében ser acentuadas. Eisemplos:
- berbo enxaguar: enxáguo, enxáguas, enxágua, enxáguam; enxágue, enxágues, enxáguem.
- berbo delinquir: delínquo, delínques, delínque, delínquem; delínqua, delínquas, delínquam.
b) se fúren pronunciadas cun u tónico, essas formas déixan de ser acentuadas. Eisemplos (la bogal marcada ye tónica, esto ye, debe ser pronunciada mais fuortemente que las outras):
- berbo enxaguar: enxaguo, enxaguas, enxagua, enxaguam; enxague, enxagues, enxaguem.
- berbo delinquir: delinquo, delinques, delinque, delinquem; delinqua, delinquas, delinquam.
ATENÇON: ne l Brasil, la pronúncia mais corriente ye la purmeira, aqueilha cun a i i tónicos.
USO DE L HÍFEN
Alguas regras de l uso de l hífen fúrun altaradas pul nuobo Acuordo. Mas, cumo se trata inda de matéria cuntrobertida an muitos aspetos, para facelitar la cumprenson de ls lheitores, ye apersentado un resumo de las regras qu'ouriéntan l uso de l hífen culs prefixos mais quemunes, assi cumo las nuobas ourientaçones stablecidas pul Acuordo. Las ousserbaçones a seguir refíren-se al uso de l hífen an palabras formadas por prefixos ó por eilemientos que puóden funcionar cumo prefixos, cumo: aero, agro, além, ante, anti, aquém, arqui, auto, circum, co, contra, eletro, entre, ex, extra, geo, hidro, hiper, infra, inter, intra, macro, micro, mini, multi, neo, pan, pluri, proto, pós, pré, pró, pseudo, retro, semi, sobre, sub, super, supra, tele, ultra, vice etc.
1. Cun prefixos, ousa-se siempre l hífen delantre de palabra ampeçada por h. Eisemplos:
anti-higiênico
anti-histórico
co-herdeiro
macro-história
mini-hotel
proto-história
sobre-humano
super-homem
ultra-humano
Sceçon: subumano (nesse causo, la palabra houmano perde l h).
2. Nun s’ousa l hífen quando l prefixo tremina an bogal çfrente de la bogal cun que s’ampeça l segundo eilemiento. Eisemplos:
aeroespacial
agroindustrial
anteontem
antiaéreo
antieducativo
autoaprendizagem
autoescola
autoestrada
autoinstrução
coautor
coedição
extraescolar
infraestrutura
plurianual
semiaberto
semianalfabeto
semiesférico
semiopaco
Sceçon: l prefixo co aglutina-se an giral cul segundo eilemiento, mesmo quando este s’ampeça por o: coobrigar, coobrigação, coordenar, cooperar, cooperação, cooptar, coocupante etc.
3. Nun s’ousa l hífen quando l prefixo tremina an bogal i l segundo eilemiento ampeça por cunsuante çfrente de r ó s. Eisemplos:
anteprojeto
antipedagógico
autopeça
autoproteção
coprodução
geopolítica
microcomputador
pseudoprofessor
semicírculo
semideus
seminovo
ultramoderno
OUPENION: Cumo debe quedar las palabras anti-EUA (antiEUA? antieua?), anti-Sarkozy (antissarkozy? antiSarkozy?), anti-Bush (antiBush?) i anti-Afeganistão (antiafeganistão?, antiAfeganistão?)?
ATENÇON: cul prefixo vice, ousa-se siempre l hífen. Exemplos: vice-rei, vice-almirante, etc.
4. Nun s’ousa l hífen quando l prefixo tremina an bogal i l segundo eilemiento ampeça por r ó s. Nesse causo, duplícan-se essas lhetras. Eisemplos:
antirrábico
antirracismo
antirreligioso
antirrugas
antissocial
biorritmo
contrarregra
contrassenso
cosseno
infrassom
microssistema
minissaia
multissecular
neorrealismo
neossimbolista
semirreta
ultrarresistente
ultrassom
5. Quando l prefixo tremina por bogal, ousa-se l hífen se l segundo eilemiento ampeçar pula mesma bogal. Eisemplos:
anti-ibérico
anti-imperialista
anti-inflacionário
anti-inflamatório
auto-observação
contra-almirante
contra-atacar
contra-ataque
micro-ondas
micro-ônibus
semi-internato
semi-interno
6. Quando l prefixo tremina por cunsuante, ousa-se l hífen se l segundo eilemiento ampeçar pula mesma cunsuante. Eisemplos:
hiper-requintado
inter-racial
inter-regional
sub-bibliotecário
super-racista
super-reacionário
super-resistente
super-romântico
ATENÇON! Ne ls demales causos, nun s’ousa l hífen.
Eisemplos: hipermercado, intermunicipal, superinteressante, superproteção.
- Cul prefixo sub, ousa-se l hífen tamien delantre de palabra ampeçada por r: sub-região, sub-raça, etc.
- Culs prefixos circum i pan, ousa-se l hífen delantre de palabra ampeçada por m, n i bogal: circum-navegação, pan-americano etc.
7. Quando l prefixo tremina por cunsuante, nun s’ousa l hífen se l segundo eilemiento ampeçar por bogal. Eisemplos:
hiperacidez
hiperativo
interescolar
interestadual
interestelar
interestudantil
superamigo
superaquecimento
supereconômico
superexigente
superinteressante
superotimismo
8. Culs prefixos ex, sem, além, aquém, recém, pós, pré, pró, ousa-se siempre l hífen. Eisemplos:
além-mar
além-túmulo
aquém-mar
ex-aluno
ex-diretor
ex-hospedeiro
ex-prefeito
ex-presidente
pós-graduação
pré-história
pré-vestibular
pró-europeu
recém-casado
recém-nascido
sem-terra
9. Debe-s’ousar l hífen culs sufixos d’origem tupi-guarani: açu, guaçu i mirim. Exemplos: amoré-guaçu, anajá-mirim, capim-açu.
10. Debe-s’ousar l hífen para lhigar dues ó mais palabras qu’oucasionalmente se combínan, formando nun propiamente bocábulos, mas ancadeamientos bocabulares. Eisemplos: ponte Rio-Niterói, eixo Rio-São Paulo.
11. Nun se debe ousar l hífen an ciertas palabras que perdírun la noçon de cumposiçon. Eisemplos:
girassol
madressilva
mandachuva
paraquedas
paraquedista
pontapé
12. Para clareza gráfica, se ne l final de la lhinha la partiçon dua palabra ó cumbinaçon de palabras coincidir cul hífen, el debe ser repetido na lhinha seguinte. Eisemplos:
Na cidade, conta-
-se que ele foi viajar.
O diretor recebeu os ex-
-alunos.
RESUMO - AMPREGO DE L HÍFEN CUN PREFIXOS
REGRA BÁSICA
Siempre s’ousa l hífen delantre de h: anti-higiênico, super-homem.
Outros causos
1. Prefixo treminado an bogal:
- Sien hífen delantre de bogal çfrente: autoescola, antiaéreo.
- Sien hífen delantre de cunsuante çfrente de r i s: anteprojeto, semicírculo.
- Sien hífen delantre de r i s, dóbran-s’essas lhetras: antirracismo, antissocial, ultrassom.
- Cun hífen delantre de mesma bogal: contra-ataque, micro-ondas.
2. Prefixo treminado an cunsuante:
- Cun hífen delantre de mesma cunsuante: inter-regional, sub-bibliotecário.
- Sien hífen delantre de cunsuante çfrente: intermunicipal, supersônico.
- Sien hífen delantre de bogal: interestadual, superinteressante.
OUSSERBAÇONES:
1. Cul prefixo sub, ousa-se l hífen tamien delantre de palabra ampeçada por r: sub-região, sub-raça etc. Palabras ampeçadas por h pérden essa lhetra i júntan-se sien hífen: subumano, subumanidade.
2. Culs prefixos circum i pan, ousa-se l hífen delantre de palabra ampeçada por m, n i bogal: circum-navegação, pan-americano etc.
3. L prefixo co aglutina-se an giral cul segundo eilemiento, mesmo quando este s’ampeça por o: coobrigação, coordenar, cooperar, cooperação, cooptar, coocupante, etc.
4. Cul prefixo vice, ousa-se siempre l hífen: vice-rei, vice-almirante etc.
5. Nun se debe ousar l hífen an ciertas palabras que perdírun la noçon de cumposiçon, cumo girassol, madressilva, mandachuva, pontapé, paraquedas, paraquedista, etc.
6. Culs prefixos ex, sem, além, aquém, recém, pós, pré, pró, ousa-se siempre l hífen: ex-aluno, sem-terra, além-mar, aquém-mar, recém-casado, pós-graduação, pré-vestibular, pró-europeu.